Hotspots

Hotspots zijn bijzondere plekken op aarde waar vulkanen ontstaan, maar niet op de gewone manier zoals bij plaatranden. Ze zijn belangrijk om te begrijpen, omdat ze laten zien hoe de aarde van binnen werkt. In dit artikel leggen we uit wat hotspots precies zijn, hoe ze ontstaan en geven we voorbeelden van bekende hotspots over de hele wereld.

Wat zijn hotspots en hoe ontstaan ze precies?

Hotspots zijn plekken in de aardmantel waar heel heet gesteente (magma) omhoog komt. Normaal ontstaan vulkanen bij de randen van aardplaten, waar platen uit elkaar bewegen of tegen elkaar botsen. Maar bij een hotspot komt het magma door een vaste plaat heen, midden op een plaat. Hierdoor kan een vulkaan ontstaan, ook al is er geen plaatgrens in de buurt.

Het hete gesteente dat omhoog komt, noemen we een mantelpluim. Deze pluim blijft vaak op dezelfde plek onder de aardkorst zitten, terwijl de aardplaat erboven langzaam beweegt. Dit zorgt ervoor dat er een rij vulkanen kan ontstaan, omdat de plaat steeds over de hotspot schuift. Een bekend voorbeeld hiervan is de vulkanenrij op Hawaï.

Hotspots zijn belangrijk omdat ze ons iets vertellen over de bewegingen diep in de aarde. Ze laten zien dat de aardmantel niet overal even koel is en dat er plekken zijn waar het gesteente smelt. Hierdoor kunnen vulkanen ontstaan, ook op plekken waar je dat misschien niet verwacht.

Voorbeelden van hotspots in de wereld en hun kenmerken

Een van de bekendste hotspots is die van Hawaï. Hier ligt een grote mantelpluim onder de Stille Oceaan. De vulkanen op Hawaï zijn heel actief en kunnen lava spuwen die langzaam over het land stroomt. De vulkanenrij op Hawaï bestaat uit meerdere eilanden die allemaal zijn ontstaan door dezelfde hotspot.

Een andere bekende hotspot is die van IJsland. IJsland ligt op een plek waar een hotspot samenkomt met een plaatgrens. Daardoor is het vulkanisme hier extra sterk. IJsland heeft veel vulkanen en geisers, en het landschap verandert regelmatig door vulkaanuitbarstingen.

Ook de Galapagoseilanden zijn ontstaan door een hotspot. Deze eilanden liggen in de Stille Oceaan en hebben bijzondere dieren en planten die nergens anders op aarde voorkomen. De vulkanen hier zijn minder actief dan op Hawaï, maar ze laten wel zien hoe hotspots nieuwe landmassa’s kunnen maken.

Hotspots zijn bijzondere plekken die ons veel leren over de werking van de aarde. Ze zorgen voor vulkanen op plaatsen waar je ze niet altijd verwacht en laten zien hoe de aardplaat beweegt over hete plekken in de mantel. Door voorbeelden zoals Hawaï, IJsland en de Galapagoseilanden te bestuderen, begrijpen we beter hoe deze vulkanen ontstaan en wat hun invloed is op het landschap en het leven.

Oefenvragen

1. Wat is een hotspot en hoe verschilt deze van vulkanen bij plaatranden?
2. Waarom ontstaan er vaak rijen vulkanen bij een hotspot?
3. Noem drie voorbeelden van hotspots en geef één kenmerk van elk.
4. Wat is een mantelpluim?
5. Waarom is IJsland een bijzondere plek als het gaat om hotspots?